در بیابان‌های شمال صحرای سینا، باستان‌شناسان مصری بقایای یکی از بزرگ‌ترین دژهای نظامی دوران پادشاهی نوین را کشف کرده‌اند؛ سازه‌ای عظیم و ناشناخته که بیش از ۳۵۰۰ سال در زیر شن‌های بیابان مدفون مانده بود. این دژ تازه‌کشف‌شده که در نزدیکی ساحل مدیترانه قرار دارد، بخشی از شبکه دفاعی گسترده‌ای بوده که مصر باستان برای حفاظت از مرزهای شرقی خود در امتداد مسیر جنگی «هوروس» ایجاد کرده بود.
به گفته وزارت گردشگری و آثار باستانی مصر، این محوطه با وسعت حدود ۸۶ هزار فوت مربع، سه برابر بزرگ‌تر از دژی است که در دهه ۱۹۸۰ در همان منطقه شناسایی شده بود. پژوهشگران قدمت آن را میان سال‌های ۱۵۵۰ تا ۱۳۰۰ پیش از میلاد تخمین زده‌اند؛ یعنی هم‌زمان با دوران شکوه امپراتوری‌های مصری در عصر پادشاهی نوین.
هوش نظامی مصریان باستان
شریف فتحی، وزیر گردشگری و آثار باستانی مصر، در بیانیه‌ای گفت: «این کشف تازه، نبوغ مصریان باستان در طراحی سامانه‌های دفاعی منسجم برای حفاظت از سرزمینشان را نشان می‌دهد. هر دژ جدیدی که در مسیر جنگی هوروس کشف می‌شود، فصل تازه‌ای از تاریخ نظامی مصر را روایت می‌کند و اهمیت فرهنگی صحرای سینا را به‌عنوان سرزمینی مملو از شواهد تاریخی بی‌نظیر در همه دوران‌ها تقویت می‌کند.»
مسیر جنگی هوروس، جاده‌ای استراتژیک بود که دلتای نیل را به فلسطین متصل می‌کرد. در طول این مسیر، شبکه‌ای از قلعه‌ها و استحکامات دفاعی ساخته شده بود تا امنیت مرزهای شرقی امپراتوری حفظ شود. دکتر محمد اسماعیل خالد، دبیرکل شورای عالی آثار باستانی، تأکید کرده است که «هر دژی که کشف می‌کنیم، مانند آجری تازه است در بازسازی تصویر کامل سازمان نظامی و دفاعی مصر باستان.»
معماری هوشمند در دل بیابان
باستان‌شناسان در جریان کاوش در میان تپه‌های شنی، بخش جنوبی دیوار دژ را به طول ۱۰۵ متر و عرض حدود ۲.۵ متر شناسایی کردند؛ دیواری که در طول زمان چندین بار بازسازی شده است. آن‌ها همچنین ۱۱ برج دفاعی و دیواری زیگزاگی به طول حدود ۷۵ متر در سمت غربی دژ یافتند. به گفته محمد عبدالبادی، رئیس بخش آثار باستانی مصر، این دیوار زیگزاگی یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد معماری دفاعی در مصر باستان به شمار می‌رود که برای جذب و کند کردن نیروهای مهاجم طراحی شده بود.
در داخل دیوارها، سفال‌ها و ظروفی متعلق به نیمه نخست دودمان هجدهم مصر کشف شد. در میان آن‌ها، دسته ظرفی یافت شد که مُهری با نام فرعون «تحوتمس اول» بر خود داشت. افزون بر این، یک تنور پخت نان به همراه توده‌ای از خمیر سنگ‌شده نیز پیدا شد؛ نشانه‌ای از اینکه این دژ، نه‌فقط یک سازه نظامی بلکه محل زندگی و تأمین نیازهای روزمره سربازان بوده است.
باستان‌شناسان همچنین سنگ‌های آتشفشانی‌ای یافتند که منشأ آن‌ها به جزایر یونان بازمی‌گردد. این یافته نشان می‌دهد که دژ، علاوه بر نقش نظامی، بخشی از مسیر بازرگانی مصر با دنیای مدیترانه نیز بوده است.
بیش از اهرام و معابد
کشف این دژ بار دیگر ثابت می‌کند که تمدن مصر باستان تنها بر پایه معابد باشکوه و مقبره‌های عظیم استوار نبود؛ بلکه در کنار شکوه معماری مذهبی، نظام دفاعی پیچیده و هوشمندانه‌ای وجود داشت که از مرزها در برابر تهدیدهای بیرونی محافظت می‌کرد.
این یافته تازه نه‌فقط فصل دیگری به تاریخ نظامی مصر می‌افزاید، بلکه درک ما از ساختار سیاسی و دفاعی یکی از کهن‌ترین تمدن‌های جهان را نیز گسترش می‌دهد.
منبع: Popular Mechanics
