قرنهاست که مفهوم ریاضتکشی در مسیحیت با تصاویری از مردانی گرسنه، در زنجیر یا شلاقخورده گره خورده است؛ راهبانی که برای نزدیکتر شدن به خدا بدن خود را در مسیر رنج قرار میدادند. از سیمئون ستوننشین که سیوشش سال بر بالای ستونی زندگی کرد تا شمایلهای مردانهی خودآزاری در آثار ادبی و سینمایی، از جمله رمان راز داوینچی، همواره این چهرهها مرد بودهاند.
اما کشفی تازه در اورشلیم، این تصور تاریخی را زیر سؤال برده است.
زنجیرهایی بر بدن زنی ناشناس
در حفاریهای یک صومعه بیزانسی نزدیک شهر قدیمی اورشلیم، باستانشناسان بقایای انسانی یافتند که به زنجیر پیچیده شده بود. این صومعه بین سالهای ۳۵۰ تا ۶۵۰ میلادی فعال بوده و درون دو آرامگاه آن، اجساد مردان، زنان و کودکان شناسایی شدند. با این حال، یکی از پیکرها بهقدری آسیبدیده بود که استخوانهای کلیدی مانند لگن قابل تشخیص نبود. تنها سه مهره و یک دندان از او باقی مانده بود، اما همین دندان رمز هزارسالهای را آشکار کرد.
فناوریای که از حیوانات به انسان رسید
تعیین جنسیت از روی DNA ممکن نبود؛ زمان، هر نشانی از آن را نابود کرده بود. اما پژوهشگر پائولا کُتلی از روشی متفاوت استفاده کرد؛ روشی که پیشتر برای شناسایی جنسیت حیوانات اهلی باستانی توسعه داده شده بود.
این روش بر پایهی پروتئینی در مینای دندان به نام آملوژنین (Amelogenin) استوار است که در ژنهای X و Y تفاوت دارد. وجود نسخهی Y این پروتئین نشاندهندهی جنسیت مردانه است، در حالی که نبود آن به زن بودن فرد اشاره دارد.
نتیجهی تحلیل شگفتانگیز بود: هیچ نشانهای از آملوژنین Y در دندان یافت نشد. به بیان دیگر، این پیکر زنجیرشده به احتمال زیاد متعلق به زنی ریاضتکش بوده است.
زنی در میان رنج و ایمان
تا پیش از این، مورخان بر این باور بودند که ریاضتهای افراطی، مانند زنجیر بستن بدن یا خودآزاری، مختص مردان بود. اما این یافته، برای نخستین بار مدرکی علمی در اختیار ما قرار میدهد که زنان نیز در سدههای نخست مسیحیت در این آیینهای سخت شرکت داشتهاند.
پژوهشگران تأکید میکنند که هنوز احتمال خطای اندکی وجود دارد؛ شاید بخش Y از بین رفته باشد. با این حال، شواهد بهاندازهای قوی است که روایت مردانهی تاریخ را متزلزل کند.
این کشف نه تنها دیدگاه ما نسبت به ریاضتکشی را دگرگون میکند، بلکه نشان میدهد ایمان در روزگار باستان مرز جنسیت نمیشناخت و زنان نیز در مسیر رنج، سهمی از تقدس طلبی داشتهاند.
منبع: Popular Mechanics
