سرقت مرموز از آرامگاه نفرینشده در سَقّاره
در دل بیابان بیپایان مصر، جایی میان ماسه و سکوت، نِکروپولیس باستانی سَقّاره هنوز ایستاده است؛ شهری از مردگان که آرامگاههای شاهان و وزیران در دل آن آرمیدهاند. در میان آنها، هرم پلهای جوسر و دهها مستبا (آرامگاه مستطیلی از سنگ آهک یا خشت) یادگاری از دوران پادشاهی کهناند. اما اکنون یکی از این مقبرهها در سکوتی نگرانکننده فرو رفته است.
زیرا چیزی گم شده؛ نقشبرجستهای نادر از دیوارهی آرامگاه خنتیکا، وزیر سلطنتی فرعون تِتی از دودمان ششم.
ناپدید شدن یک اثر بیهمتا
وزارت میراث مصر در بیانیهای رسمی تأیید کرده است که نقشبرجستهی آهکی اتاق ورودی آرامگاه خنتیکا به سرقت رفته و تحقیقات قضایی در جریان است. این اثر یکی از معدود نقشهایی است که چرخهی فصول مصر باستان را به تصویر میکشد: سه فصل آخت (طغیان نیل)، پِرِت (کاشت) و شِمو (برداشت محصول). در صحنه، خنتیکا با قلممو در دست دیده میشود که این فصول را بر تختهای نقاشی میکند؛ تصویری کمنظیر از پیوند میان هنر و کشاورزی در تمدنی که حیاتش از نیل سرچشمه میگرفت.
باستانشناس علی ابو دِشیش این سرقت را «فاجعهای در تمامی ابعاد» توصیف کرده و گفته است: «میراث مصر متعلق به کل بشریت است، نه برای فروش.»
مردی در کنار فرعون و سایهی یک نفرین
خنتیکا یکی از برجستهترین وزیران دربار تِتی بود؛ صاحب القابی چون «کاهن الهه ماعت» و «ناظر کاخ سلطنتی». آرامگاه او نخستینبار در سال ۱۹۵۲ توسط باستانشناس بریتانیایی تی. بی. اچ. جیمز کشف شد. نقشبرجستهی ربودهشده دیواری از اتاق اول (Room I) را میپوشاند که ورودی مقبره به شمار میرفت و راهی به اتاق پنجم را سد کرده بود.
در این اثر، سه دستیار در کنار خنتیکا دیده میشوند؛ پسرش جِدیتِتی، یکی از مقامات به نام مِسی و فرد سومی که هنوز ناشناس مانده است. همگی ابزارهای نوشتن و نقاشی را برای او میآورند، در حالیکه در پسزمینه نمادهای نیل و زندگی جاریاند.
جیمز در یادداشتهای خود تفاوتهایی میان نقشهای خنتیکا و مِرِروکا، وزیر همعصر او و داماد فرعون، ثبت کرده بود. او نوشت که شخصیتهای فصول در نقش خنتیکا زانو زدهاند و برخلاف آثار دیگر، بدون نشانههای هیروگلیفی ترسیم شدهاند؛ جزئیاتی که این اثر را در نوع خود یگانه میکرد.
نفرینی بر دیوارهای سنگی
آنچه این آرامگاه را حتی مرموزتر میسازد، کتیبهی نفرینآمیزی است که بر دیوارهی آن حک شده است. این نفرین متجاوزان را به مجازات الهی تهدید میکند؛ نوشتهای از هزاران سال پیش که میگوید هرکس حرمت آرامگاه را بشکند، روحش در تاریکی جاودانه سرگردان خواهد شد.
آیا سارق از این هشدار باستانی خبر داشت؟ شاید نه. اما برای مصریان، چنین بیحرمتی میتوانست خشم خدایان را بیدار کند.
منبع: Popular Mechanics
